Er circuleren allerlei adviezen over voeding en gezondheid op het internet, sommigen behoorlijk tegenstrijdig. Eén van die onderwerpen waarover je wellicht gelezen hebt, is ‘watervasten’. Maar wat houdt dit precies in? Is het veilig? En wat kan het betekenen voor jouw lichaam en gezondheid? In dit artikel duiken we de diepte in om deze vragen te beantwoorden.

Wat is watervasten?

Watervasten is een soort vastendieet waarbij je alleen water consumeert gedurende een vastgestelde periode. De duur varieert gewoonlijk tussen 24 uur tot meerdere dagen. Gedurende deze tijd wordt er geen voedsel ingenomen; in plaats daarvan vertrouwt het lichaam op de energiereserves (voornamelijk vetopslag) om te functioneren. Je kunt het zien als een resetknop voor je stofwisseling, waardoor het lichaam oude cellulaire componenten kan verwijderen en vervangen door nieuwe.

Zoals bij elk type dieet of gezondheidsregime, varieert de ervaring van persoon tot persoon en hangt grotendeels af van iemands algehele gezondheidstoestand en leefstijl voorafgaand aan het vasten. Maar ondanks deze variabiliteit zijn er toch heel wat algemene bevindingen over de effecten van watervasten op ons lichaam. Laten we eens kijken naar wie zich tot deze praktijk zou kunnen wenden, waarom ze het zouden doen en of het veilig is.

Voor wie is watervasten bedoeld?

Watervasten, zoals de naam al aangeeft, is niet voor iedereen geschikt. Het wordt over het algemeen aanbevolen voor mensen die op zoek zijn naar een manier om hun lichaam te ontgiften, gewicht te verliezen of hun spijsverteringsgezondheid te verbeteren.

Watervasten zou echter met voorzichtigheid benaderd moeten worden door degenen die lijden aan bepaalde medische aandoeningen zoals:

1. Diabetes
2. Hartziekte
3. Hypoglykemie
4. Zweren

Voor deze groep personen kan vasten gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Daarnaast mag vasten niet door zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven worden uitgevoerd, omdat dit negatieve effecten kan hebben op zowel moeder als kind. Hier gaan we later in dit artikel iets uitgebreider op in.

Waarom watervasten?

Watervasten is een gezondheidspraktijk die over de hele wereld aan populariteit wint. Maar waarom kiezen mensen ervoor om zichzelf te begrenzen tot alleen water voor bepaalde tijdsperiodes? De redenen verschillen per persoon, maar er zijn enkele universele, wetenschappelijk onderbouwde voordelen die ik graag met je deel.

Om te beginnen heeft meerdere studies suggereren dat watervasten kan helpen bij het ontgiften van het lichaam. Het helpt om schadelijke stoffen weg te spoelen en reinigt je darmstelsel effectief.

Daarnaast kan deze praktijk bijdragen aan gewichtsverlies. Je zult misschien verrast zijn te horen dat, hoewel het vasten zelf slechts een kortetermijneffect heeft op vetverbranding, de langetermijngevolgen enorm kunnen zijn.

Bovendien heeft watervasten ook positieve effecten op onze mentale helderheid getoond. Na een periode van vasten rapporteren velen een verhoogd concentratievermogen en gevoelens als alertheid.

Wat eveneens interessant is, is dat er bewijs bestaat dat suggereert dat het beoefenen van watervasten leidt tot verbeteringen in bloedsuikerspiegels en insulinegevoeligheid.

Dat gezegd hebbende past mijn benadering de principes van aandachtig eten toe, wat betekent dat elke beslissing met betrekking tot ons welzijn naar onze unieke lichaamssignalen luistert. Dus, hoewel watervasten nuttig kan zijn, is het belangrijk te beseffen dat deze praktijk zeker niet geschikt of noodzakelijk is voor iedereen.

Controle over het eigen gewicht en een heldere geest krijgen zijn dus slechts enkele van de vele redenen waarom mensen ervoor kiezen om te watervasten. Het erkennen en begrijpen van deze motivaties zorgt hopelijk voor meer respect en empathie voor diegenen onder ons die besluiten deze reis aan te gaan.

Is Watervasten Veilig?

Het antwoord op deze vraag is gepolariseerd en hangt sterk af van de individuele gezondheidstoestand van een persoon. Het is hierbij essentieel om te benadrukken dat iedereen anders reageert op het proces.

Risicogroep

Personen die lijden aan eetstoornissen, diabetes, hartproblemen en zwangere vrouwen moeten absoluut vermijden om aan watervasten te beginnen zonder toezicht van hun arts. Ouderen en jongeren kunnen ook vatbaarder zijn voor potentiële risico’s.

De drie fasen in het vasten

Het vastenproces kan worden onderverdeeld in drie belangrijke fasen, waarin je lichaam zichzelf opnieuw afstemt en de metabole staat verandert.

Fase 1: Glycolyse en aanmaak van ketonlichamen

In de eerste fase begint je lichaam met het gebruik van glycogeen, een vorm van suiker die is opgeslagen in onze lever en spieren voor energie. Wanneer je stopt met eten, putten je cellen idealiter eerst deze glycogeenvoorraden uit. Dit proces wordt glycolyse genoemd.

Nu zal het interessante beginnen – na ongeveer acht tot twaalf uur zonder voedsel schakelt je lichaam over op de productie van ketonlichamen als alternatieve energiebron. Deze metabolische toestand noemen we ‘ketose‘, wat ook vaak geassocieerd wordt met het keto-dieet.

Fase 2: Vetverbranding

Na ongeveer twee dagen van (water) vasten, gaat je lichaam echt over in vetverbranding. Dit is waarom ik mensen altijd vertel dat “alles beter smaakt na watervasten”. Het meeste bewijs hiervoor komt uit studies bij mensen die langere tijd hebben gevast (meer dan 48 uur). Hierdoor kun je daadwerkelijk gewichtsverlies ervaren bij een driedaags water vastprogramma.

Fase 3: Autofagie

De derde fase staat bekend als autofagie, wat letterlijk betekent ‘zelfeten‘. In deze periode, beginnend na de derde dag van een vastenregime, begint je lichaam beschadigde cellen en eiwitten op te ruimen en te recyclen. Dit is een essentieel onderdeel van lichaamsherstel en verjonging!

Maar laat me een ding duidelijk maken: hoewel het watervasten voor drie dagen per se niet direct in deze fase zal leiden, kan het je nog steeds veel gezondheidsvoordelen bieden. Zelfs binnen een korter tijdsbestek kunnen de voorgaande fasen jou al positieve resultaten opleveren.

Dus als je erover denkt om te gaan ‘water vasten in 3 dagen’, houd dan rekening met deze belangrijke fasen die je lichaam zal doormaken tijdens het proces!

Waarom de voorbereiding op watervasten zo belangrijk is!

Voordat je een watervasten schema start, is het cruciaal om ervoor te zorgen dat je lichaam hier klaar voor is. Het vasten kan namelijk even wennen zijn en enigszins belastend indien verkeerd benaderd. Daarom kan een voorbereidingsperiode je helpen om je lichaam geleidelijk aan te passen.

Het doel van deze fase is tweeledig. Ten eerste helpt het bij het verminderen van ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn, duizeligheid of extreme honger die kunnen optreden wanneer je abrupt stopt met eten. Ten tweede bereidt een gestage teruggang in voedselinname het spijsverteringssysteem voor op de rustperiode tijdens daadwerkelijke vastentijd.

Er zijn verschillende manieren waarop je kunt beginnen met de voorbereiding op hoewel er geen vaste regels zijn, kun je rekening houden met onderstaande punten:

1. Tracht eerst kleinschalig te beginnen – sla eens een maaltijd over of probeer minder calorieën per dag te consumeren.
2. Beginners wordt aangeraden hun koffie- en suikerinname geleidelijk aan te verminderen.
3. Vermijd bewerkte en junkfood; focus op verse groenten, fruit en volkoren granen.
4. Voldoende water drinken is essentieel gedurende de hele periode.

Echter vereist elke persoonlijke aanpassing tijd, dus neem gerust uw tijd tot u zich klaar voelt om te beginnen met vasten. Ongeacht hoe lang het duurt, onthoud dat elke reis naar een betere gezondheid begint met die eerste stap. Het belangrijkste is om gedurende het proces transparant en eerlijk te blijven over de veranderingen in energie en humeur die je kunt ervaren.

Voorbereiding speelt dus een sleutelrol bij het succesvol doorkomen van je watervastendagen. Een goed uitgewerkt watervasten schema kan hulp bieden door een gestructureerde leidraad voor de periode te zijn. Geef jezelf daarmee geruststelling en rust tijdens deze toch wat intense dagen van lichaamlijke aanpassing. Uiteindelijk zou jouw vastenreis soepel, gecontroleerd en positief moeten verlopen!

Hoe verlopen de eerste dagen van het watervasten

Voor het watervasten

Voordat je start met een periode van water vasten, is het cruciaal om goed voorbereid te zijn. Psychologisch gezien vraagt dit proces commitment. Zorg dat je gemotiveerd bent en je helder voor ogen hebt waarom je deze uitdaging aangaat.

Fysiek prepareren is ook relevant. Bouw in de week vóór het vasten af met voedselconsumptie. Verminder geleidelijk de inname van suiker, cafeïne en bewerkte voedingsmiddelen. De focus moet meer op groenten en fruit komen te liggen, samen met voldoende hydratatie.

Eet op je laatste dag voor de vastenperiode alleen licht verteerbaar voedsel zoals gestoomde groenten en fruit. Dit helpt bij een vlotte overgang naar volledig  (water vasten 3 dagen).

Tijdens het watervasten

Als we beginnen aan deze watervasten-ritueel van 3 dagen, treedt ons lichaam in een staat van detoxificatie. Het doel hierbij is om gifstoffen eliminerend uit ons systeem te krijgen via urine-, ademhalings- of zweetkanalen.

De eerste paar uur kun je honger ervaren als standaard reactie op tijdstippen dat je normaliter zou eten. Vanaf dag twee gaat jouw lichaam haar energie halen uit ketose – dit betekent vetverbranding waarbij ketonen worden aangemaakt die dienen als brandstof voor de hersenen.

In deze drie dagen tijd is het cruciaal om voldoende te drinken – minimaal 2 tot 3 liter water per dag. Eventueel aangevuld met ongezoete kruidenthee.

Let wel, hoewel afwisselend tussen rust en lichte fysieke activiteit zoals wandelen gunstig kan zijn, moet intensieve inspanning ten alle tijden vermeden worden vanwege de lagere energie-inname.

Na het watervasten

Het beëindigen van watervasten na 3 dagen moet ook strategisch gepland worden. Net zoals we de calorie-inname voorafgaand aan het vasten hebben verminderd, nu moeten we dit weer opbouwen.

In plaats van direct terugkeren naar je normale dieetpatroon, zou de voedselinname geleidelijk verhoogd moeten worden. Begin met zachte fruitsoorten als banaan of meloen, bouillon of stoofpotjes van groenten kunnen ook een uitweg bieden. Ga vervolgens over naar volle granen en geleidelijk aan naar eiwitrijk voedsel.

De herstartfase na watervasten, meestal even lang als de duur van de vast zelf, is een belangrijke fase waarbij het luisteren naar je lichaam essentieel blijft. Het hele proces brengt mogelijk perspectiefverandering in voeding- en gezondheidspatronen teweeg.

Detoxen is populair

Tegenwoordig kiezen velen voor de detox-routine, of simpeler gezegd, het ontgiften van hun lichaam. Wat eens werd beschouwd als een trend onder beroemdheden, heeft nu enorm veel aanhang gekregen onder mensen van diverse leeftijden en achtergronden.

Maar wat drijft deze populariteit? De voornaamste reden is dat detoxen stelt ons in staat om ’lichaam ontgiften met water’. Dit houdt in dat we door middel van waterconsumptie bepaalde ongewenste stoffen uit ons lichaam spoelen. Natuurlijk speelt niet alleen water hierin een rol; ook gezonde voeding en regelmatige beweging zijn essentieel om het beste resultaat te boeken.

Laten we even stil staan bij het kernproces: de techniek om te ‘detoxen met water’, oftewel watervasten. Hoewel dit misschien tegenstrijdig klinkt – vasten én hydraterend tegelijkertijd – fascineert deze methode vele liefhebbers vanwege zijn vermeende effectiviteit.

Wat zijn de voordelen?

Het watervasten, ondanks het feit dat het een uitdagend proces kan zijn, brengt tal van gezondheidsvoordelen met zich mee. De wetenschap erachter bewijst dit. Denk bijvoorbeeld aan verlaging van bloedsuikers, verbeterde hartgezondheid en gewichtsverlies.

Vermindering van gewicht en vetverbranding

Het allereerste voordeel dat velen aantrekkelijk vinden bij het nastreven van het waterdieet is de potentie tot gewichtsverlies. Vetten worden sneller verbrand wanneer we ons lichaam beperken tot slechts één bron van consumptie — water.

Bloedsuikerverlaging

Eén belangrijk voordeel betreft de regulatie van je bloedsuikerspiegel. Onderzoek heeft aangetoond dat vasten leidt tot lager niveau glucose in je bloed. Dit kan helpen bij de bestrijding van diabetes type 2.

Verbeterde Hartgezondheid

Je hart is één van de meest vitale organen in je lichaam en watervasten kan aanzienlijk bijdragen aan haar welzijn. Het vermindert de kans op hartziekten door het verminderen van vetten (triglyceriden) in je bloed.

Bevordering mentale helderheid

De mentale helderheid kan ook bevorderen tijdens het watervasten. Dit zou mogelijk kunnen komen door de verminderde inname van voedingsmiddelen die ontstekingen kunnen veroorzaken en afleidingen in onze hersenfuncties kunnen creëren.

Autofagie

Tot slot nog een minder bekend maar zeer interessant fysiologisch fenomeen genaamd autofagie – letterlijk vertaald: zelfeten. Dit natuurlijke proces zorgt ervoor dat onze cellen hun ‘overbodige onderdelen’ opruimen en wegnemen.

Al deze voordelen samen vormen sterke argumenten om serieus na te denken over het beginnen aan een periode van watervasten. Maar zoals eerder vermeld: het is niet voor iedereen geschikt en vereist grondige voorbereiding. Houd daar rekening mee en raadpleeg een medisch professional om te bepalen of het voor jou de juiste keuze is.

Gevaren van watervasten

Hoewel het watervasten aanlokkelijk kan lijken, zijn er verschillende risico’s verbonden aan deze praktijk. Deze gaan verder dan het simpele ongemak dat men zou kunnen voelen bij het niet eten; sommige daarvan kunnen zelfs ernstig zijn.

Watervast kan leiden tot uitdroging

Ondanks de naam kan watervasten verrassend genoeg tot uitdroging leiden. Dit lijkt misschien contra-intuïtief – immers, je consumeert letterlijk water en niets anders – maar overweging is vereist hoe ons lichaam normaal hydrateert. Veel van het vocht dat we dagelijks consumeren, komt in feite uit onze voeding. Als je deze bron van hydratatie uitsnijdt zonder dit op een andere manier te compenseren, loop je risico op uitdroging.

Het kan verlies van watergewicht veroorzaken

Wanneer je begint met watervasten, kun je snel gewicht kwijtraken. Schrik echter niet: dit is meestal slechts tijdelijke opluchting. De meerderheid hiervan is namelijk ‘watergewicht’. Dit komt doordat het lichaam glycogeen, een vorm van suiker dat als energiereserve dient, afbreekt om brandstof te verkrijgen tijdens perioden van calorietekort zoals vasten.*

Het is qua voedingswaarde niet voldoende

Water bevat geen calorieën en biedt geen vitale macronutriënten of micronutriënten die het lichaam nodig heeft om goed te functioneren. Een gebrek aan deze essentiële voedingsstoffen kan na verloop van tijd leiden tot gezondheidsproblemen zoals spierafbraak, botdichtheidsverlies en een algemeen verminderde immuniteitsweerstand.

Je kunt je zwak en duizelig voelen

Tijdens het watervasten consumeert je lichaam geen calorieën. Dit betekent dat er minder brandstof beschikbaar is voor dagelijkse activiteiten. Dit kan symptomen veroorzaken zoals zwakte, vermoeidheid, gebrek aan concentratie en duizeligheid. Daarom raden veel experts af om zware fysieke activiteiten uit te voeren of taken die mentale alertheid vereisen gedurende de vastperiode.

Het belangrijkste advies hier is om te luisteren naar wat jouw lichaam je vertelt; als je merkt dat deze symptomen optreden en aanhouden, dan moet je overwegen of watervasten echt de juiste keuze voor jou is.

Beginnen of niet?

Zoals we in dit artikel hebben gezien, is watervasten een onderwerp dat genuanceerd moet worden benaderd. Het heeft aantoonbaar potentiële voordelen zoals gewichtsverlies en het stimuleren van de algehele gezondheid. Echter, het is van cruciaal belang om te beseffen dat deze voordelen tijdelijk kunnen zijn als men terugvalt op ongezonde eetgewoonten na de vastenperiode.

Enerzijds kan watervasten zeer nuttig zijn voor mensen die proberen bepaalde biologische markers te verbeteren, zoals bloedsuikerspiegel en cholesterolwaarden**. Een onderzoek uit 2017 toonde aan dat deelnemers na drie dagen watervasten significant lagere glucose- en cholesterolwaarden hadden.

Aan de andere kant, zonder zorgvuldige begeleiding en supervisie, kan watervasten leiden tot risico’s zoals uitdroging, verlies van spiermassa en ernstige gezondheidscomplicaties voor mensen met reeds bestaande medische aandoeningen.

Als je beslist dat watervasten iets voor jou is, onthoud dan dat het geen magische oplossing voor gezondheidsuitdagingen is. Het beste pad naar een goede gezondheid blijft een uitgebalanceerd dieet van voedingsrijke voedingsmiddelen gecombineerd met regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap. Je algehele levensstijl speelt een rol in hoe jij jezelf op de lange termijn zult voelen – niet alleen de periodes waarin je vast.

Bron; **: Fasting: Molecular Mechanisms and Clinical Applications. Valter D. Longo and Mark P. Mattson.Cell Metab. 2014}